Sốt là gì?
Cơ thể bình thường luôn duy trì thân nhiệt từ 36,1oC đến 37,2oC. Sốt là tình trạng thân nhiệt cao vượt mức bình thường, đây là phản ứng của cơ thể để chống lại các tác nhân có hại xâm nhập vào cơ thể. Sốt có thể xảy ra ở bất kỳ đối tượng nào từ trẻ em đến người lớn. Khả năng bị sốt sẽ suy giảm ở một số đối tượng có hệ miễn dịch suy yếu chẳng hạn như trẻ em hoặc người già.
Nguyên nhân bị sốt
Não bộ có một cấu trúc gọi là vùng dưới đồi (Hypothalamus) có chức năng điều hòa lượng nhiệt sinh ra và mất đi trong cơ thể. Khi mắc bệnh, hệ miễn dịch giải phóng các chất trung gian như interleukin-1 (IL-1), yếu tố hoại tử khối u-alpha (TNF-alpha), IL-6 và các cytokine khác kích thích vùng dưới đồi tăng sinh nhiệt gây ra hiện tượng sốt. Sự gia tăng thân nhiệt theo cơ chế trên có thể là do các tác nhân gây ra như nhiễm virus, vi khuẩn, mắc một số tình trạng viêm nhiễm như viêm khớp dạng thấp, viêm màng hoạt dịch, các khối u mãn tính, thuốc Tây y, các vắc xin chẳng hạn như uốn ván, ho gà, bạch hầu, vắc xin COVID,…
Dấu hiệu bị sốt
Ngoại trừ dấu hiệu đặc trưng là tăng thân nhiệt, tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra cơn sốt cũng như cơ địa mỗi người mà có thể có nhiều dấu hiệu đi kèm khác như: đổ mồ hôi, lạnh run, đau đầu, đau cơ, ăn mất ngon, mất nước, suy nhược cơ thể.
Phân biệt sốt thường, sốt virus và sốt xuất huyết
- Sốt thông thường: Do các tác nhân như thời tiết hay nhiễm khuẩn nhẹ thường khiến thân nhiệt tăng không đáng kể. Tuy nhiên, trường hợp sốt lớn hơn 39 độ C thường là do virus gây ra.
- Sốt do virus: Có thể lây lan bằng nhiều đường chẳng hạn như hô hấp (ví dụ như COVID) hoặc qua đường ăn uống (ví dụ như Enterovirus). Mức độ sốt nặng hay nhẹ phụ thuộc vào chủng virus và sức đề kháng của người bệnh.
- Sốt xuất huyết: Là một dạng sốt do virus Dengue, đường lây nhiễm chủ yếu là qua vết cắn của loài muỗi vằn Ae. aegypti hoặc Ae. Albopictus. Các triệu chứng sốt xuất huyết huyết thường kéo dài từ 2 – 7 ngày bao gồm sốt cao, buồn nôn, nôn ói, phát ban, đau nhức nhiều cơ quan như mắt, cơ, xương, khớp.
Biến chứng nguy hiểm của bệnh sốt
Trẻ em trong độ tuổi từ 6 tháng đến 5 tuổi có nhiều nguy cơ bị co giật xảy ra khi bị sốt. Khoảng một phần ba số trẻ em bị co giật do sốt sẽ có thể bị lặp lại tình trạng này trong vòng 12 tháng sau. Co giật do sốt có thể bao gồm mất ý thức, run tay chân ở cả hai bên cơ thể, mắt trợn ngược hoặc cơ thể cứng đờ. Nếu cơn co giật xảy ra với trẻ khi bị sốt, hãy đặt con nằm nghiêng hoặc nằm sấp trên sàn nhà hoặc mặt đất, để con tránh xa bất kỳ vật sắc nhọn nào ở gần, nới lỏng quần áo, không cho bất cứ thứ gì vào miệng con hoặc cố gắng ngăn chặn cơn động kinh. Liên hệ với bác sĩ hoặc cơ sở y tế gần nhất nếu cơn co giật kéo dài hơn năm phút.
Các cách chẩn đoán bệnh sốt
Khi nào cần gặp bác sĩ?
Các dấu hiệu bạn nên đi khám bác sĩ
Trẻ em và trẻ sơ sinh
Sốt là một nguyên nhân đặc biệt đáng lo ngại ở trẻ sơ sinh và trẻ mới biết đi. Liên hệ ngay với bác sĩ hay các cơ sở y tế nếu con bạn:
- Trẻ sơ sinh và trẻ mới biết đi có nhiệt độ trên 38 độ.
- Lờ đờ, hoạt động kém.
- Dễ bị kích thích, nôn mửa nhiều lần, đau đầu dữ dội, đau họng, đau bụng hoặc các triệu chứng khác gây ra nhiều khó chịu.
- Bị sốt kéo dài hơn ba ngày.
- Co giật.
Người lớn
Thăm khám bác sĩ ngay nếu thân nhiệt của bạn là 39,4 C hoặc cao hơn. Tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức nếu có bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nào sau đây kèm theo sốt:
- Nhức đầu dữ dội.
- Phát ban.
- Nhạy cảm bất thường với ánh sáng.
- Cổ cứng và đau khi bạn cúi đầu về phía trước.
- Rối loạn tâm thần, hành vi kỳ lạ hoặc thay đổi lời nói.
- Nôn dai dẳng.
- Khó thở hoặc đau ngực.
- Đau bụng.
- Đau khi đi tiểu.
- Co giật hoặc co giật.
Nơi khám chữa bệnh sốt
Hiện nay, hầu hết các trung tâm y tế và các bệnh viện đều có thể chẩn đoán và hỗ trợ điều trị sốt. Bạn có thể tham khảo một số cơ sở y tế uy tín sau đây:
- Tại TP HCM: Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh, Bệnh viện Hùng Vương.
- Tại Hà Nội: Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, Bệnh viện Đại học Y dược Hà Nội.
Các phương pháp điều trị bệnh sốt
Sự gia tăng thân nhiệt nhẹ giúp làm giảm số lượng tác nhân gây bệnh trong cơ thể. Trong trường hợp này không cần phải dùng thuốc hạ sốt. Tuy nhiên, khi thân nhiệt vượt quá 38,5 độ C có thể gây khó chịu và cần phải điều trị. Trong trường hợp sốt cao, bạn có thể tìm mua các loại thuốc sau đây tại nhà thuốc giúp hạ sốt nhanh chóng: Acetaminophen (Paracetamol), Ibuprofen. Các loại thuốc này mất khoảng 1 – 2 tiếng sau khi uống để phát huy tác dụng. Nhanh chóng tìm đến bác sĩ nếu thân nhiệt vẫn còn cao sau khi dùng thuốc hoặc khi thân nhiệt lớn hơn 41oC để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Khi bị sốt, toàn bộ các cơ quan trong cơ thể hầu như đều suy giảm hoạt động và tập trung hoàn toàn cho việc đẩy lùi tác nhân gây bệnh. Do đó, để khỏi bệnh nhanh chóng bạn cần lưu ý một số điểm sau đây: người bệnh nên nằm ở nơi thông thoáng, hạn chế nhiều người vây quanh, người bệnh nên mặc quần áo mỏng nhẹ, thoải mái, tránh trùm chăn quá kín và hạn chế tiếp xúc trực tiếp với gió trời, bệnh nhân cần hạn chế hoạt động để giảm sinh nhiệt, lau người hoặc tắm cho người bệnh bằng nước ấm giúp hạ thân nhiệt nhanh chóng, uống nhiều nước kích thích cơ thể tiết mồ hôi để hạ nhiệt, người bị sốt nên ăn các loại thực phẩm dễ tiêu hóa như cháo, sữa, súp,…
Biện pháp phòng ngừa
Bạn có thể ngăn ngừa sốt bằng cách giảm tiếp xúc với các bệnh truyền nhiễm. Dưới đây là một số lời khuyên có thể giúp: tiêm vắc-xin theo khuyến cáo đối với các bệnh truyền nhiễm, chẳng hạn như cúm và COVID-19, tuân thủ các hướng dẫn về sức khỏe cộng đồng về đeo khẩu trang và cách li giao tiếp xã hội khi có các đợt dịch bệnh, ăn chín uống sôi, vệ sinh cơ thể sạch sẽ thường xuyên bằng xà phòng, nhất là sau khi tiếp xúc với môi trường nhiều bụi bẩn và vi khuẩn, hạn chế đến những môi trường nhiều bệnh truyền nhiễm, tránh chạm vào mũi, miệng hoặc mắt vì đây là những cách chính mà vi-rút và vi khuẩn có thể xâm nhập vào cơ thể bạn và gây nhiễm trùng, chú ý đến môi trường sống xung quanh tránh để ao tù nước đọng, đồng thời phát quang bụi rậm và ngủ màn để phòng muỗi, tăng cường tập thể dục và ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng để tăng cường sức đề kháng của cơ thể. Phương pháp phòng ngừa sốt nói chung về bản chất là hạn chế tiếp xúc và tránh xa các nguyên nhân gây sốt như vi khuẩn, vi rút, muỗi vằn.
Xem thêm
- Bệnh Tay chân miệng ở trẻ là gì?
- Dấu hiệu và Cách phòng tránh Bệnh cảm cúm là gì?
- Cách điều trị hiệu quả Phân biệt cảm lạnh với cảm cúm
