Tiếng trống rộn ràng, tiếng mõ vang đều, những đợt pháo thăng thiên, pháo mở cờ ngoạn mục vang lên. Dưới mái thủy đình ngói đỏ cong cong, múa rối nước chính là hiện thân của nét văn hóa dân gian Bắc Bộ dân dã mà thật hồn hậu, lưu giữ một đời sống của những làng quê vùng sông Hồng đầy sinh động trên mặt nước.
Múa Rối: Nghệ Thuật Tưởng Văn Hóa Dân Gian
Múa rối là một loại hình nghệ thuật đã tồn tại từ rất sớm và có mặt ở hầu hết các quốc gia trên thế giới. Nghệ thuật múa rối bắt nguồn từ các trò chơi sử dụng con rối để diễn trò, đóng kịch trên sân khấu. Nếu căn cứ vào không gian biểu diễn sân khấu, múa rối được chia thành hai loại: Múa rối nước và múa rối cạn.
Múa Rối Nước và Nghệ Thuật Độc Đáo
Nghệ thuật múa rối nước với mặt nước là chỗ diễn của con rối. Tại đây, con rối có thể múa và cử động thông qua việc điều khiển của các nghệ nhân. Trong khi rối cạn, con rối đóng vai trò quan trọng nhất, thì ở rối nước, sự kết hợp của hai yếu tố rối và nước tạo nên cái tên “múa rối nước” theo một cách giản dị và dễ hiểu nhất.
Múa rối nước là một loại hình nghệ thuật duy nhất chỉ có tại Việt Nam. Với sân khấu nước kỳ lạ và đặc sắc, múa rối nước không chỉ đậm đà sắc thái tâm hồn người Việt, phản ánh chân thực chất đời, chất dân dã và văn hóa của nông thôn vùng châu thổ sông Hồng, mà còn là “cuốn lịch sử sống” về dân tộc Việt Nam.
Đỉnh Cao Nghệ Thuật Múa Rối Nước
Giá trị nghệ thuật của múa rối nước được thể hiện qua bố cục, đường nét, màu sắc, âm thanh, nhịp điệu bằng những tác phẩm công phu. Múa rối nước là sự kết hợp hài hòa của nhiều môn nghệ thuật sân khấu, như hát chèo, kịch nói, kỹ năng rối…
Trên sân khấu, những quân rối tái hiện những gì thường gặp trong xóm làng, đồng ruộng. Ngôn ngữ trong rối nước mang chất đời, sử dụng tục ngữ, ca dao, dân ca, kết hợp với văn học và hành động như ca, múa, nhạc, diễn, hề…
Từ Văn Hóa Dân Gian tới Văn Hóa Dân Tộc
Trước đây, múa rối nước chỉ là một trò chơi của nhân dân lao động, nông dân, để mua vui. Tuy nhiên, nó đã trở thành một nền văn hóa của con người Việt qua nhiều thế kỉ hình thành và phát triển. Múa rối nước truyền thống tái hiện đời sống và khát vọng bình dị của người Việt, mang đậm giá trị văn hóa và lịch sử của dân tộc.
“Sứ Giả Văn Hóa” Được Yêu Mến
Múa rối nước Việt Nam đã chinh phục vị khách nước ngoài qua các câu chuyện vui nhộn và hấp dẫn, phản chiếu cái đời và những khát vọng, mơ ước bình dị của người Việt. Nhiều du khách yêu thích múa rối nước tìm đến các phường nghề truyền thống để trải nghiệm công đoạn xây dựng một tác phẩm.
Múa rối nước Việt Nam cũng được bạn bè quốc tế trân trọng và mời các nghệ nhân đi lưu diễn khắp năm châu. Đối với họ, múa rối nước Việt Nam là một nghệ thuật dân gian đích thực, một kỳ quan nghìn tuổi…
Bảo Tồn Và Phát Huy Truyền Thống
Với sự phát triển của hội nhập và toàn cầu hóa, giá trị và văn hóa truyền thống gặp khó khăn trong việc bảo tồn và duy trì. Múa rối nước, là một loại hình nghệ thuật có giá trị tốt đẹp của dân tộc, cần được quan tâm và khai thác hơn từ người dân Việt Nam, đặc biệt là giới trẻ.
Để đời sống của múa rối nước còn mãi, người nghệ sĩ cần truyền tải chiều sâu của nghệ thuật này tới lớp trẻ. Vì nghệ thuật truyền thống mang nhiều giá trị không chỉ giải trí, mà còn văn hóa và lịch sử của một dân tộc. Từ đó, người trẻ có nhận thức sâu sắc hơn trong việc bảo tồn và phát huy các giá trị truyền thống này.
Múa rối nước, “sứ giả văn hóa” của Việt Nam, đã và đang được yêu mến không chỉ bởi người Việt mà còn bởi bạn bè quốc tế. Hãy cùng nhau bảo tồn và truyền dịp giá trị tuôn chảy của nghệ thuật này, để múa rối nước Việt Nam mãi mãi sống mãi mãi!
Thực hiện: Diện Đàm, Mai Anh, Thu Huyền, Diệu Linh – Ảnh/Video: Bảo Duy, Diện Đàm, Tiến Đạt, Hải Ngân, Đoàn Trang – Thiết kế: Bảo Duy, Đào Linh – Biên tập: Hào Nguyễn
